Luật việt vị (offsite) là một điều luật quan trọng trong bóng đá, được FIFA soạn thảo và ban hành. Điều luật này nhằm hạn chế các cầu thủ tấn công giành lợi thế không công bằng khi chờ bóng vào vị trí việt vị. Điều này giúp thúc đẩy sự công bằng và cạnh tranh trong các trận đấu bóng đá.
Trong bóng đá, việt vị xảy ra trong tình huống một cầu thủ thực hiện pha tấn công khi đang có bất kỳ phần cơ thề nào của anh ta, ngoài trừ cánh tay và bàn tay, dưới cầu thủ phòng thủ áp chót của đối thủ trong khu việt vị.
Điều này cũng có nghĩa là các bộ phận ghi bàn như chân, đầu của cầu thủ tấn công nằm dưới cầu thủ phòng thủ áp chót trong khu việt vị đều bị coi là việt vị.
Một cầu thủ bị coi là việt vị khi thoả mãn 4 điều kiện sau:
- Cầu thủ đang đứng ở phần sân của đối phương
- Có ít hơn 2 cầu thủ của đối thủ ở giữa anh ta và đường biên ngang cuối sân đối phương so với bóng
- Cầu thủ đó phải đứng phía trước trái bóng theo hướng tấn công
- Tham gia thực hiện đường bóng đó
Giải thích định nghĩa việt vị
Khu việt vị được xác định dựa vào vị trí của cầu thủ phòng thủ áp chót. Có khu việt vị không đại biểu là có lỗi việt vị. Chỉ khi cầu thủ tấn công của đội đối thủ thực hiện một pha chuyền bóng cho đồng đội ở khu việt vị mới được tính là lỗi việt vị. Vì vậy, việc xác định lỗi việt vị dựa trên hai yếu tố:
- Dựa vào vị trí của cầu thủ phòng thủ áp chót.
- Cầu thủ tấn công phải đảm bảo giữa mình và khung thành có 2 cầu thủ của đội đối thủ, nếu không sẽ bị coi là việt vị.
Hình minh hoạ lỗi việt vị trong bóng đá
Tại sao không thể việt vị?
Trong bóng đá, việt vị được coi là một hành vi phạm lỗi. Theo FIFA, lỗi việt vị xảy ra trong tình huống một cầu thủ tấn công nhận bóng từ đồng đội khi đang đứng trong khu việt vị, nghĩa là vị trí của cầu thủ đó gần vị trí khung thành hơn cả cầu thủ phòng thủ áp chót của đội đối thủ.
Quy tắc việt vị được ban hành vì các lý do sau:
- Ngăn chặn tiền đạo tràn ra trước khung thành: Nếu không có điều luật này, tiền đạo có thể dễ dàng đứng trước khung thành đối thủ, chờ đồng đội chuyền bóng và ghi bàn. Như vậy, trận đấu sẽ trở nên rất nhàm chán và bên phòng thủ cũng không có khả năng ngăn cản.
- Thúc đẩy diễn biến trận đấu: Quy tắc này bắt buộc tiền đạo phải tham gia tấn công cùng đồng đội, mà không phải chỉ đứng chờ cơ hội ghi bàn. Điều này cũng tạo ra các tình huống kịch tính và hấp dẫn hơn trong trận đấu.
- Thể hiện sự công bằng: Quy tắc này ngăn cản một đội bóng khai thác ưu thế về quân số khi tấn công. Điều này đảm bảo tính công bằng và tạo ra một môi trường cạnh tranh bình đẳng trong bóng đá.
Ngoài ra, điều luật này cũng mang lại những lợi ích sau:
- Tăng độ khó và tính bất ngờ cho trận đấu: Quy tắc này khiến đội tấn công phải cẩn thận hơn khi tấn công, không dễ dàng chuyền bóng vào vùng cấm đối thủ. Điều này làm tăng độ khó và tính bất ngờ cho trận đấu, làm cho nó trở nên hấp dẫn hơn.
- Đề cao tinh thần đồng đội: Để tránh phạm lỗi việt vị, đội tấn công cần chú ý hơn đến tinh thần đồng đội và phối hợp chuyền nhận bóng. Điều này nâng cao trình độ chung của đội bóng và tạo ra các cơ hội tấn công.
- Tăng tính thú vị của trận đấu: Điều luật này khiến cho trận đấu trở nên chiến thuật hơn, khéo léo hơn và hấp dẫn hơn đối với người xem.
Như thế nào bị coi là phạm lỗi việt vị?
Lỗi việt vị xảy ra khi đáp ứng đủ cả 2 điều kiện, trọng tài sẽ thổi còi và đội đối thủ được hưởng một cú đá phạt gián tiếp.
3 tình huống phán định lỗi việt vị
Lỗi việt vị trong bóng đá thường được phán định dựa theo 3 tình huống sau:
- Ảnh hưởng đến trận đấu: Hành vi tiếp nhận hoặc chạm bóng từ pha chuyền bóng hoặc chạm bóng của đồng đội
- Ảnh hưởng đến cầu thủ đối thủ: Việc ngăn chặn tầm nhìn hoặc đường di chuyển của cầu thủ đội đối thủ để ngăn cản anh ta nhận hoặc rê bóng. Hoặc là làm ra hành vi hay cử chỉ mà trọng tài xem là gian lận hoặc quấy nhiễu cầu thủ đội đối thủ.
- Cố gắng giành lợi thế từ trận đấu: Nhận bóng bị dội lại từ khung thành (cột dọc hoặc xà ngang) hay bóng bị bật ra từ cơ thể của cầu thủ đội đối thủ.
Bẫy việt vị là gì?
Bẫy việt vị là một chiến thuật phòng ngự. Khi cầu thủ tấn công chạy về phía trước để nhận bóng từ đồng đội, bên phòng ngự sẽ di chuyển lên phía trước, đẩy cầu thủ tấn công ra phía sau trước khi bóng được chuyền. Điều này đặt cầu thủ tấn công vào tình huống việt vị khi bóng được chuyền đến. Bên phòng ngự thường cố gắng thu hút sự chú ý của trọng tài biên bằng cách la hét hoặc giơ tay để nhắc nhở về tình trạng việt vị của đối thủ.
Những lợi ích mà chiến thuật bẫy việt vị mang đến:
- Ngăn chặn những pha tấn công của đối thủ: Nếu chiến thuật bẫy việt vị thành công, cầu thủ tấn công sẽ bị phạt việt vị, làm gián đoạn cuộc tấn công của đối thủ.
- Gây tác động tâm lý cho cầu thủ đối thủ: Bẫy việt vị có thể tạo ra áp lực tâm lý đối với cầu thủ tấn công, buộc họ phải cẩn trọng hơn khi tấn công.
- Tạo cơ hội phản công: Nếu chiến thuật bẫy việt vị thành công, đội phòng thủ có thể nhanh chóng lấy lại quyền kiểm soát bóng và tạo ra cơ hội phản công.
Luật việt vị mới
Liên đoàn bóng đá quốc tế (FIFA) đã ban hành luật việt vị mới vào tháng 7/2023 và thử nghiệm nó trong một số giải đấu ở các hạng đấu thấp. Các thay đổi chính trong luật việt vị mới là:
- Đẩy lùi đường việt vị: luật việt vị mới đặt đường việt vị từ vị trí của cầu thủ phòng ngự cuối cùng sang vị trí của cầu thủ phòng ngự thứ hai tính từ tính dưới lên (cầu thủ phòng ngự áp chót). Cầu thủ tấn công chỉ cần không đứng gần khung thành hơn so với cầu thủ phòng ngự áp chót, thì sẽ không bị coi là việt vị.
- Nới lỏng về việc xác định phần thân của cơ thể: Quy tắc việt vị mới quy định, cầu thủ tấn công sẽ bị phán phạm lỗi việt vị nếu toàn bộ cơ thể (toàn bộ phần cơ thể có thể ghi bàn) của anh ta đứng phía dưới hàng phòng ngự của đối thủ. Tức là ngay cả khi vai, bàn tay và đầu gối của cầu thủ tấn công vượt qua đường việt vị, cũng không được coi là việt vị.
Việc áp dụng thử nghiệm luật việt vị mới nhìn chung đã được đón nhận nồng nhiệt từ các tầng lớp trong xã hội. Trong thời gian thử nghiệm, tỷ lệ bàn thắng trong game đã được cải thiện và tình huống phạt việt vị đã trở nên hợp lý hơn.
Tuy nhiên, như mọi vấn đề khác, việc đánh giá về luật việt vị mới cũng có hai mặt:
- Đánh giá tích cực: Một số người cho rằng luật việt vị mới là hợp lý và có thể thúc đẩy diễn biến trận đấu cũng như tăng tỷ lệ ghi bàn.
- Đánh giá tiêu cực: Một số người tin rằng luật việt vị mới giảm bớt ưu thế của hậu vệ, có thể làm cho trận đấu trở nên nhạt nhẽo hơn.
Những hành vi bị coi là phạm lỗi việt vị tại World Cup
Cầu thủ tấn công tham gia tấn công trong khu việt vị
Hai tình huống bị coi là phạm việt vị khi cú dứt điểm của cầu thủ bị cản phá, dù là trúng cột dọc hay bị thủ môn ngăn cản, là:
- Nếu cầu thủ đá bồi thực hiện cú sút khi đang ở trong khu việt vị sẽ bị coi là phạm lỗi việt vị
- Khi bóng bị bật ra từ khung thành, cầu thủ tấn công đang đứng ở khu việt vị tuy không có hành vi thay đổi quỹ đạo của bóng nhưng làm ảnh hưởng đến phán đoán của thủ môn, cũng bị coi là phạm lỗi việt vị.
Chạy từ khu việt vị để nhận bóng
Cầu thủ tấn công chạy từ khu việt vị ra khỏi khu không việt vị để nhận đường chuyền từ đồng đội, sẽ bị xem là vi phạm việt vị. Ví dụ: Khi cầu thủ A chuyền bóng cho cầu thủ B, và cầu thủ B chạy từ khu vực việt vị để nhận bóng
Ngoại lệ trong Luật việt vị: Các trường hợp không bị xem là việt vị
Trong những tình huống sau đây, cầu thủ tấn công sẽ không bị phạt việt vị, ngay cả khi đứng ở vị trí việt vị:
- Cầu thủ chuyền bóng đã đứng sau cầu thủ phòng thủ thứ hai tính từ dưới lên.
- Cầu thủ nhận bóng là người nhận trực tiếp từ cú phát bóng, quả ném biên hoặc quả phạt góc.
- Cầu thủ tấn công nhận bóng từ phần sân nhà.
Hình minh hoạ: Cầu thủ chuyền bóng đã đứng sau cầu thủ phòng thủ áp chót
Hình minh hoạ: Bóng trong tình huống cố định không bị hạn chế bởi quy tắc việt vị
Một điều cần lưu ý là, trong tình huống thực hiện phát bóng, bóng ngoài biên hoặc phạt góc, nếu cầu thủ nhận bóng trực tiếp từ những cú phát bóng này, đều không bị xem là việt vị.
Các cầu thủ phòng ngự cần tăng cường cảnh giác trong những tình huống này! Cầu thủ tấn công nên tận dụng quy tắc một cách hợp lý để tạo ra sự bất ngờ cho đối phương.
Xem hình minh họa dưới đây để hiểu thêm chi tiết.
Hình minh hoạ: Chuyền bóng trong phần sân của mình không phạm lỗi việt vị
UEFA sử dụng công nghệ mới tại Euro 2024 để xác định lỗi việt vị
Liên đoàn bóng đá Châu Âu (UEFA) sẽ sử dụng công nghệ vi mạch tại Euro 2024 diễn ra tại Đức vào hè tới đây.
Công nghệ này sẽ giúp xác định chính xác việc bóng đã chạm tay cầu thủ và áp dụng lỗi việt vị tự động. Vi mạch được tích hợp vào quả bóng Adidas, có khả năng kiểm tra bóng chạm tay và lỗi việt vị.
Hệ thống theo dõi này sẽ tạo ra hình ảnh số hóa giúp hiển thị chính xác vị trí mà bóng chạm vào cơ thể của cầu thủ.
“Điểm đá” sẽ gửi dữ liệu 500 lần mỗi giây để hỗ trợ trọng tài trong việc xác định việt vị. UEFA khẳng định rằng công nghệ “quả bóng kết nối” mang lại cái nhìn mới vào mọi diễn biến trận đấu và hỗ trợ quyết định của trọng tài trợ giúp video của UEFA.
Kết luận
Luật việt vị trong bóng đá có tính phức tạp, nhưng nếu bạn hiểu được các nguyên lý cơ bản của nó, bạn có thể dễ dàng nhận biết một tình huống việt vị. Nó đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự công bằng và tính cạnh tranh trong các trận đấu bóng đá.
